Tanım
Sparta’nın kontrolündeki bölgelerdeki özgür olmayan, vatandaşlık hakları bulunmayan helotlar, birçok yönden köle durumundalardı. Tarım işçileri olarak Eurotas ve Pamisos’un zengin köylerinde çalışmış, Laconia ve Messenia’ya yerleşmiş ve ürünlerinin yarısını Sparta’nın seçkin kişilerine vermeye zorlanmışlardı. Ayrıca helotlar, Sparta vatandaşlarının evlerinde hizmetçi olarak da çalışmışlardı. Bazen hizmete zorlanan helotlar peltastlığa alınabiliyor, bazı durumlarda da bu hizmetlerinden dolayı özgürlüklerini kazanabiliyorlardı. MÖ 464’de, Sparta’yı harap eden ve muhtemelen 20,000 kadar can alan bir depremden sonra, özellikle de Messenia’daki helotlar, Aithaialı ve Thourialı periokoilerle beraber ayaklandı. Bu olaydan sonra Spartalı efendilerinin helotlara karşı sergiledikleri gaddar ve kötü davranışlar artış gösterdi ve belki de crypteianın sonbahar geleneğinin oluşmasına yol açtı. Eforlar tarafından helotlara karşı bir savaş bildirisi yayınlandı, böylece Sparta agogesindeki crypteia üyeleri, savaşçı olarak hünerlerini sergileyebileceklerdi. Ellerine sadece bir bıçak alarak medeniyetten uzakta yaşamaları bekleniyor, helotları izlemelerine, onlardan çalmalarına ve onları öldürmelerine izin veriliyordu. Tabii işin bir de diğer boyutu vardı, helotlar tarafından yakalanan Spartalılar öldüresiye dövülüyorlardı.
